Η ΔΩΡΕΑ ΤΟΥ PATRICK ΚΑΙ ΤΗΣ JOAN LEIGH FERMOR
Ο Patrick και η Joan Leigh Fermor θαύμαζαν και αγαπούσαν την Ελλάδα και αποφάσισαν να χτίσουν το σπίτι τους στην Καρδαμύλη της Μάνης και να ζήσουν εκεί για το υπόλοιπο της ζωής τους.
Το 1996, ο Patrick και η Joan Leigh Fermor δώρισαν εν ζωή στο Μουσείο Μπενάκη το σπίτι τους στην Καρδαμύλη, με την πρόθεση ότι η κυριότητα του σπιτιού θα μεταβιβαζόταν στο Μουσείο μετά το θάνατό τους. Η επιλογή της δωρεάς του ακινήτου στο Μουσείο Μπενάκη, προτάθηκε από τον Τζαννή Τζαννετάκη, πολύ στενό τους φίλο. Η πρόταση έγινε ανεπιφύλακτα αποδεκτή από το Μουσείο Μπενάκη δεδομένης και της σχέσης του Leigh Fermor με τον ιδρυτή Αντώνη Μπενάκη και την κόρη του Ειρήνη Καλλιγά. Στο συμβόλαιο δωρεάς, ο Leigh Fermor όρισε τον Τζαννή Τζαννετάκη και τον δικηγόρο Αντώνη Μασουρίδη, ως επιβλέποντες για την καλή εκτέλεση της δωρεάς και των επιθυμιών του. Το Μουσείο απέκτησε την πλήρη κυριότητα του ακινήτου μετά τον θάνατο του Leigh Fermor, το φθινόπωρο του 2011 και έκτοτε ενημερώνει και συνεργάζεται με τα παιδιά του Τζαννή Τζαννετάκη, την Τόνια και τον Πέτρο Τζαννετάκη.
Σύμφωνα με την εκφρασμένη επιθυμία των δωρητών και το συμβόλαιο δωρεάς, το σπίτι μπορεί να χρησιμοποιείται για τη φιλοξενία ερευνητών, οι οποίοι αναζητούν έναν ήσυχο και φιλόξενο χώρο για να εργαστούν. Το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ), ανταποκρινόμενο στο αίτημα του Μουσείου Μπενάκη, ανέλαβε εξ’ολοκλήρου το κόστος των απαραίτητων εργασιών επισκευής και του νέου εξοπλισμού, της Οικίας Patrick & Joan Leigh Fermor. Προβλέπεται επίσης η δυνατότητα ενοικίασης του ακινήτου για τρεις μήνες ανά έτος προκειμένου να εξασφαλίζονται τα έξοδα λειτουργίας του. Από το 2020, το Μουσείο Μπενάκη θα συνεργαστεί με την Aria Hotels, μια εταιρεία ξενοδοχείων που ειδικεύεται στη φροντίδα ιστορικών οικημάτων στην Ελλάδα. Η δωρεά πραγματοποιήθηκε προκειμένου η χρήση του ακινήτου να συμβάλλει στην ευόδωση του έργου του Μουσείου Μπενάκη, σύμφωνα με αποφάσεις της Διοικητικής του Επιτροπής.
Το κτήμα, 9 περίπου στρέμματα, βρίσκεται στην περιοχή Καλαμίτσι της Καρδαμύλης, Μεσσηνίας. Περιλαμβάνει τέσσερα πετρόκτιστα κτίσματα, την την κύρια κατοικία, το γραφείο-studio και άλλα δυο βοηθητικά κτίσματα. Η κυρίως Οικία, σχεδιάστηκε από τον αρχιτέκτονα Νίκο Χατζημιχάλη, σε στενή συνεργασία με τους Leigh Fermor και η κατασκευή της ολοκληρώθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1960. Τα κτίσματα περιβάλλονται από έναν Μεσογειακό κήπο με ελιές, κυπαρίσσια, σκίνους και αγριολούλουδα. Πρόκειται, κατά γενική ομολογία, για ένα από τα ωραιότερα ακίνητα στην Ελλάδα. Ακριβώς κάτω από το κτήμα, μια στενή πέτρινη σκάλα οδηγεί σε μικρή βοτσαλωτή παραλία.
Σύντομη περιγραφή κτισμάτων:
– Κύρια κατοικία: Κεραμοσκεπής λιθόκτιστη κατασκευή σε σχήμα Γ. Λόγω της κλίσης του εδάφους αναπτύσσεται σε δύο επίπεδα, τα οποία επικοινωνούν μεταξύ τους με αυλές και τον κήπο. Στο πάνω επίπεδο, βρίσκεται το καθιστικό, η κουζίνα, δυο υπνοδωμάτια με λουτρό και ένα WC, τα οποία επικοινωνούν μέσω της στοάς. Στο χαμηλότερο επίπεδο υπάρχει ένα υπνοδωμάτιο, ντους, WC, αποθηκευτικός χώρος και ημι-υπαίθριος χώρος εγκαταστάσεων.
– Γραφείο-studio: Λιθόκτιστη κατασκευή, επίπεδη στέγη με πέργκολα. Περιλαμβάνει μεγάλο χώρο γραφείου/καθιστικού, ένα υπνοδωμάτιο και ένα λουτρό.
– Bοηθητική κατοικία: Κεραμοσκεπής, λιθόκτιστη, περιλαμβάνει ένα κεντρικό δωμάτιο, ένα υπνοδωμάτιο και λουτρό.
– Ορνιθώνας: Λιθόκτιστος με προστατευτική στέγη.
Οι εργασίες επισκευής στην Οικία LF ολοκληρώθηκαν εντός του προβλεπόμενου χρονοδιαγράμματος. Η υφιστάμενη δομή των κτηρίων, με ελάχιστες οικοδομικές παρεμβάσεις, οδήγησε στη δημιουργία 5 αυτόνομων χώρων διαμονής, με ένα υπνοδωμάτιο, έναν ανεξάρτητο χώρο εργασίας και ένα λουτρό. Η ρύθμιση αυτή εξασφαλίζει στους φιλοξενούμενους ιδανικές συνθήκες φιλοξενίας με τη δυνατότητα απομόνωσης και ανεμπόδιστης συγκέντρωσης. Κάθε ξενώνας περιλαμβάνει τον απαραίτητο εξοπλισμό για την εργασία και την ευχάριστη διαμονή των φιλοξενούμενων ενώ οι κοινόχρηστοι χώροι της Οικίας, θα χρησιμοποιούνται ως χώροι χαλάρωσης και διαλόγου.
Δημιουργήθηκαν 3 χώροι διαμονής στην κεντρική Οικία και άλλοι 2, ένας στο studio και ένας στη βοηθητική κατοικία.
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΡΓΑΣΙΩΝ
Έως σήμερα η κατοικία δεν είχε θέρμανση παρά μόνο τζάκια σε κάποια δωμάτια. Το σύνολο των κτηρίων καλύπτεται πλέον με δίκτυο θέρμανσης και ψύξης, το οποίο εγκαταστάθηκε μέσα από υπόγειες διόδους και διόδους στην στέγη, ώστε να μην αλλοιωθούν οι όψεις.
Εκτός αυτού, κρίθηκε επίσης απαραίτητη η ανακατασκευή των καμινάδων και η επισκευή και μόνωση των τζακιών προκειμένου να συνεχίσουν να είναι απολύτως λειτουργικά.
Οι στέγες όλων των κτισμάτων, μονώθηκαν και βελτιώθηκαν ενώ τα παλιά χειροποίητα κεραμίδια, τα οποία όπως αναφέρει ο Leigh Fermor είχαν περισυλλεγεί από κατά τόπους χαλάσματα της περιοχής, καθαρίστηκαν και επανατοποθετήθηκαν πάνω σε νέα βάση.
Τα ηλεκτρικά, υδραυλικά και αποχετευτικά δίκτυα αντικαταστάθηκαν πλήρως, τα λουτρά και η κουζίνα επισκευάστηκαν για να εξυπηρετήσουν τις νέες ανάγκες του σπιτιού, ενώ εγκαταστάθηκαν και συστήματα πυρανίχνευσης, πυρόσβεσης και συναγερμού.
Εξωτερικά πραγματοποιήθηκαν αρμολογήματα στη λιθοδομή όλων των τοίχων ενώ στους εσωτερικούς τοίχους, προκειμένου να διατηρηθεί αυτή η χαρακτηριστική τραχιά υφή, αποφεύχθηκε η χρήση νέων υλικών βαψίματος και χρησιμοποιήθηκε ακριβώς η ίδια τεχνική που είχαν επιλέξει οι Leigh Fermor.
Τα ξύλινα κουφώματα, τα παράθυρα, τα παντζούρια και οι μπαλκονόπορτες αντικαταστάθηκαν όλα, με πιστά αντίγραφα των αρχικών. Στα παράθυρα και τις μπαλκονόπορτες τοποθετήθηκαν διπλά τζάμια για επιπλέον ασφάλεια και για εξοικονόμηση ενέργειας και τα παραθυρόφυλλα βάφτηκαν, στο ίδιο χαρακτηριστικό γαλάζιο-γκρι χρώμα.
Ο κήπος ανανεώθηκε, με αντικαταστάσεις φυτών, όπου ήταν αναγκαίο, συμπληρώσεις με θάμνους από δεντρολίβανα, δάφνες, λεβάντες, σκίνα κ.ά., καθώς και κλαδέματα και εργασίες καθαρισμού στο σύνολο της έκτασης του κτήματος. Στο χαμηλότερο επίπεδο του ελαιώνα, δημιουργήθηκε χώρος κομποστοποίησης για την παραγωγή κομπόστ, το οποίο θα χρησιμοποιείται ως λίπασμα στον κήπο.
Συντελεστές του έργου:
Aνάδοχος: ΜΠΑΛΛΙΑΝ ΤΕΧΝΙΚΗ Α.Ε.
Σύμβουλοι Διοίκησης: ΣΤΑΔΙΟΝ Α.Ε., Έφη Δεληνικόλα, Τάκης Μαστραντώνης
Ομάδα Μελέτης-Παρακολούθησης Κατασκευής:
Αρχιτέκτονες: Μαρία Κοκκίνου – Ανδρέας Κούρκουλας, συνεργάτης Τάσος Ρίγκας
Πολιτικός μηχανικός: Δημήτρης Πάστρας
Ηλεκτρολόγος μηχανολόγος: Παντελής Αργυρός
Αρχιτέκτονες τοπίου: Έλλη Παγκάλου και Συνεργάτες
Το κόστος των εργασιών επισκευής στην Οικία Leigh Fermor καλύφθηκε εξ’ολοκλήρου από τη δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ).
Το Μουσείο Μπενάκη ευχαριστεί το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος για τη σημαντική δωρέα, και όλους τους συντελεστές του έργου για το άρτιο αποτέλεσμα.
Θερμές ευχαριστίες οφείλονται επίσης στην Katerina Georgi, μέλος του Mediterranean Garden Society, η οποία συνέβαλλε ουσιαστικά στις εργασίες του κήπου, προσφέροντας εθελοντική εργασία.
